مطالعه علل ناکارآمدی فیزیولوژیکی کشت مجدد زعفران در مزرعه‌ای با چند سال کشت متناوب

چکیده زعفران به عنوان یکی از مهمترین گیاهان دارویی و ادویه‌ای ایران بوده که دارای مزیت اقتصادی بالایی می‌باشد. زعفران با نام علمی ‌Crocus sativus L. گیاهی چند ساله بوده که هر ساله تولید گل و اندام رویشی از بنه یا کورم می‌نماید. به منظور بررسی وجود مواد آللوپاتیک و ترشحات بنه‌های زعفران در مزارع مختلف این تحقیق با سه آزمایش خاک و بنه‌های زعفران در سال 1391 در مزرعه شخصی در شهرستان تربت حیدریه با سه تکرار اجرا شد. تیمارها شامل نمونه برداری از چهار مزرعه شاهد (عدم کشت زعفران)، مزرعه زعفران یکساله، چهار ساله و هفت ساله با هدف اندازه‌گیری مواد آلی و معدنی بود که نمونه‌گیری از سطح خاک و محیط اطراف ریشه گیاه انجام شد. بخشی از اندازه‌گیری‌ها نیز مربوط به میزان ترکیبات فنلی در بنه حاصل از مزارع مورد مطالعه بود. نتایج نشان داد مزرعه چهار ساله زعفران بالاترین مقدار عناصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم را نسبت به مزارع دیگر و شاهد داشته که اختلاف تیمارها از لحاظ آماری معنی‌دار بود. ترکیبات کروسین و فنل تام نیز با افزایش سن مزارع زعفران به‌طور معنی‌داری در خاک و بویژه در اطراف ریشه زعفران افزایش یافت که حاکی از ترشح این ترکیبات در خاک توسط ریشه‌های زعفران می‌باشد. مقایسه بنه حاصل از مزارع یک، چهار و هفت ساله زعفران از لحاظ ترکیبات آلی فنل تام، فلاونوئید، کروسین، پیکروکروسین و کارتامین نشان می‌دهد که ترکیبات مذکور در بنه‌های مزارع چهار ساله بطور معنی‌داری بیشتر از مزارع یک و هفت ساله می‌باشد.